Günümüzde teknoloji neredeyse hayatın her alanına dokunmaktadır. Eğitim öğretim de bu alanların başında gelmektedir. Özellikle yaşanan Covid-19 pandemi sürecinde tüm dünyada okulların kapanması ve uzaktan eğitim süreçlerinin başlaması; eğitim ve teknoloji entegrasyonunu tarihte hiç olmadığı kadar hızlandırdığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Yüksek Öğretim Kurumunda (YÖK) yapılan “küresel salgında yeni normalleşme çalışmaları” kapsamında, 2021-2022 güz dönemi itibariyle üniversitelerde yüz yüze ve çevrimiçi öğretim yapılabileceğine dair bir duyuru yayınlanmıştır. Ancak; çevrimiçi öğrenme kavramıyla birlikte harmanlanmış öğrenme, hibrit öğrenme gibi kavramlar kafalarda bazı soru işaretlerinin oluşmasına neden olmuş olabilir. Bu kapsamda harmanlanmış öğrenme (blended learning) ve hibrit öğrenme kavramlarına daha yakından bakmanın faydalı olacağına inanıyoruz. Sıklıkla birlikte kullanılan bu iki kavram bazı noktalarda birbirlerinden ayrışmaktadırlar.
Harmanlanmış öğrenmede, yüz yüze eğitim çevrimiçi materyallerle desteklenir ve zenginleştirilir. Burada öğretmen; ek dokümanları, videoları, uygulamaları ders dışı zamanlarda öğrencilerinin kullanmasını sağlayarak ders içeriğini zenginleştirir. Teknolojinin öğrenciler ve öğretmenler için daha ulaşılabilir bir hale gelmesiyle birçok sınıfın bir dereceye kadar harmanlanmış olduğu söylenebilir. Öğretmenler ders temelini yüz yüze sınıflarda verirken; tartışmalar, ek okuma materyalleri ya da değerlendirme formlarını çevrimiçi olarak paylaşabilmektedir. Bu sayede öğrenciler daha zengin materyallerle öğrenmelerini desteklemektedirler.
Hibrit öğrenmede, teknolojinin derse aynı anda katılan hem yüz yüze hem de sanal öğrencileri dahil etmede kullanılan bir araç olduğu görülmektedir. Bu yöntemde; sınıfta yüz yüze öğretim devam ederken, kullanılan teknolojiler aracılığıyla fiziksel olarak sınıfta olmayan öğrenciler de uzaktan öğretim ile aynı dersi almaya devam etmektedirler. Bu sayede pandemi endişesi ya da farklı sebeplerle okul ortamında bulunamayan öğrenciler de sınıftaymış gibi dersi takip edebilir ve katılım sağlayabilirler. Özellikle pandemi sürecinde sınıflardaki yoğunluğun azaltılması adına öğrenciler dönüşümlü olarak dersleri çevrimiçi ya da yüz yüze takip edebilirler. Diğer taraftan hibrit model özellikle öğretim programları için de sıklıkla kullanılan bir ifadedir. Anlaşıldığı üzere hibrit modelde teknoloji bir destek ve zenginleştirme aracı olarak değil, tıpkı yüz yüze öğretimde olduğu gibi bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle bazı dersleri tamamen çevrimiçi bazı derslerini de yüz yüze yapan programlar için hibrit program ifadesini kullanmak yanlış olmayacaktır.
Derslerinin %40’ını çevrimiçi %60’ını yüz yüze veren bir programın “hibrit öğretim” yaptığı söylenebilir. Bunun yanında bir ders hem fiziksel olarak sınıf ortamında devam ederken hem de sanal öğrenci alacak şekilde çevrimiçi esneklik sağlıyorsa bu ders için de “hibrit ders” ifadesini kullanmak yanlış olmayacaktır. Bir dersin hem çevrimiçi haftalarının hem de yüz yüze haftalarının olması bu dersi “harmanlanmış öğrenme” olarak nitelendirmemizi gerektirir. %40’ı çevrimiçi %60’ı yüz yüze verilen bir ders “harmanlanmış” bir derstir. Çünkü burada öğrenciler yüz yüze eğitime devam ederken, çevrimiçi ortamları destek, zenginleştirme, esneklik, vb. amaçlarla kullanmışlardır.
Kısaca özetleyecek olursak,
Hibrit öğrenme, bazı öğrencilerin sınıfta birlikte oturması ve diğerlerinin evden (veya başka bir yerden) derse katılmasıyken, dersi öğrencilere belirli öğretim yöntemlerini ve materyallerini çevrimiçi teknolojileri kullanarak vermek harmanlanmış öğrenmedir denilebilir.
Harmanlanmış (Blended) Öğrenme Ortamı Örnekleri
- Öğretmen, öğrencilerinin zor konuşmalar yapmakla ilgili bir çalıştaya katılmalarından önce, onlardan beden diliyle ilgili bir video izlemelerini ister.
- Öğrenciler, tasarım odaklı düşünme üzerine kendi hızlarında bir çevrimiçi modülü tamamladıktan sonra, öğrendiklerini pratiğe dönüştürebilmeleri için öğretmenleri ile birlikte yüz yüze bir saha çalışması yürütürler.
- Okula yeni kayıt olan öğrenciler sınıf kurallarını okulda yüz yüze öğrendikten sonra, çevrimiçi bir platformda okul ve sınıf kuralları ile ilgili bilgileri paylaşarak ve konu hakkında konuşarak etkileşim kurarlar.
Hibrit (Hybrid) Öğrenme Ortamı Örnekleri
- Her yıl düzenlenen geleneksel bir konferansta, katılımcıların yaklaşık yüzde 80’i açılış konuşmasını sahnenin önündeki koltuklardan izlerken, katılımcıların %20’si ise canlı yayındaki açılış konuşmasını ekranları başından takip eder.
- Yüz yüze sınıf ortamında gerçekleşen bir derste aynı zamanda İnternet ortamında canlı ve etkileşimli yayın yapılmaktadır. Dersi sınıfta takip edemeyen öğrenciler canlı yayına katılarak dersi takip ederler ve canlı ders yazılımı sayesinde ellerini kaldırarak soru gönderebilirler. Öğretmen bu öğrencilerin sorularını derste eşzamanlı şekilde yanıtlayabilir.
Kaynakça:
Blended, Flipped, and Hybrid Learning: Definitions, Developments, and Directions
Blended and hybrid environments in Higher Education in times of the pandemic